Tag: WIEDZA

Dzień Liczby Pi obchodzony jest na świecie 14 marca ze względu na podobieństwo rozszerzenia dziesiętnego liczby do daty „14 marca”, którą w USA zapisuje się w formacie 3.14. Pierwszy raz świętowano na cześć liczby Pi w 1988 roku z inicjatywy Larry’ego Shawa w muzeum nauki Exploratorium w San Francisco.

Czego być może nie wiecie o liczbie Pi?

Pi (π) jest stosunkiem długości obwodu okręgu do długości jego średnicy. Liczba ta jest fascynująca, m.in. dlatego, że przez wiele lat bardzo trudno było ją obliczyć. Jako pierwszy, z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku zrobił to najprawdopodobniej Archimedes w III w. p.n.e. Grecki matematyk był jak się zakłada pierwszym, który dogłębnie analizował właściwości π. W swojej pracy wykorzystał geometrię.

Wielu autorów opracowań historycznych z dziedziny matematyki podkreśla, że π była traktowana przez starożytnych na ogół w sposób praktyczny. Babilończycy zadowalali się wartością 3,125, a Egipcjanie – 3,143. Co ciekawe, wiele budowli egipskich kryje w sobie przybliżoną wartość Pi i to w różnych relacjach pomiędzy wymiarami obiektów. Ciekawostką jest, że jeden z cudów świata, jakim jest piramida Cheopsa, zawiera w swoich wymiarach liczbę π z dokładnością do czterech miejsc po przecinku. Gdy badacze obliczyli stosunek sumy dwóch boków podstawy budowli do jej wysokości, okazało się, że wynosi 3,1416! Do dziś trwają dyskusje, czy to przypadek, czy też jednym z budowniczych był nieznany nam geniusz. Informacje o π znajdują się nawet w Piśmie Świętym. Z 1 Księgi Królewskiej (7:23) można wywnioskować, że Pi równe jest 3.

W 1596 roku matematyk Ludolf van Ceulen obliczył wartość Pi z „astronomiczną” dokładnością do 20 miejsc po przecinku, a przed śmiercią zdążył jeszcze poprawić wynik do 35. Liczbę Pi wyryto na jego nagrobku, więc to właśnie dzięki Ludolfowi van Ceulenowi Pi bywa nazywana „ludolfiną”.

Pierwszy nowożytny wzór pozwalający obliczyć Pi to nieskończony iloczyn Johna Wallisa z 1655 roku. Tego samego, który wprowadził stosowane dziś matematyczne oznaczenie nieskończoności.

Pod koniec XIX wieku brytyjski matematyk amator William Shanks obliczył wartość liczby Pi z dokładnością do 707 miejsc po przecinku. Ponieważ obliczenia prowadził ręcznie, zajęło mu to aż 15 lat!

Współcześnie do precyzyjnego określania wartości Pi wykorzystuje się najnowsze zdobycze technologii i skomplikowane algorytmy komputerowe. W 2019 roku Emma Haruka z japońskiego oddziału firmy Google postanowiła pokazać światu swoje nowe osiągnięcie. Obliczyła π z dokładnością ok. 31 bilionów miejsc po przecinku. Tym samym pobiła rekord Petera Trueba z listopada 2016 r., który uzyskał dokładność ok. 22,5 biliona miejsc po przecinku. Nie powiedziano tu jednak jeszcze ostatniego słowa.

Aha! Niektórzy myślą, że grecka litera π nawiązuje do imienia Pitagorasa. To błąd. Naprawdę pochodzi od greckiego słowa „perimetron” lub „periferia” (obwód, obrzeże).

40 miejsc po przecinku i świat się kręci

Symbol π wprowadził walijski matematyk William Jones w monografii „Synopsis palmariorum mathesos” w 1706. Jej dokładnej wartości nikt nie jest w stanie spamiętać. Jeśli jednak chcielibyście mieć pewność, że żadne wykonywane przez was obliczenie nie będzie przyczyną katastrofy, wystarczy, że zakodujecie w głowie około 40 cyfr po przecinku (banał, prawda?). NASA wystarczy już kilkanaście cyfr rozwinięcia liczby Pi, by nie zepsuć Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.

Pewien Japończyk wyrecytował w 2005 roku bezbłędnie 83431 cyfr liczby π, co zostało sprawdzone i potwierdzone, a jego wynik znalazł się w rekordach Guinnessa. (Naszym zdaniem zadamy szyku w jakiejś ważnej dyskusji, gdy choćby mimochodem wspomnimy, że na stutysięcznym miejscu po przecinku w Pi jest cyfra 1 i że w pierwszym milionie cyfr nie ma sekwencji 123456)

Liczba Pi od dawna była inspiracją dla osób zajmujących się wiedzą paranaukową oraz artystów. Ba! π pojawiło się nawet w nazwie platformy Raspberry Pi (urządzenie składa się z pojedynczego obwodu drukowanego i zostało wymyślone, by wspierać naukę podstaw informatyki). Zwolenników metafizyki ucieszy zapewne, iż wśród pierwszych 100 milionów cyfr rozwinięcia liczby Pi znajdą każdą pięciocyfrową liczbę, a z prawdopodobieństwem niemal 2/3 swoją datę urodzenia w formacie DDMMYYYY.

I jeszcze o magii Pi

π jest podstawą bardzo wielu wzorów i problemów – w geometrii, analizie matematycznej, teorii liczb. W świecie fizyki spotkać ją można choćby w Zasadzie Nieoznaczoności Heisenberga i w równaniach Ogólnej Teorii Względności Einsteina. Na liczbę π natkniemy się także w innych dyscyplinach naukowych, jak informatyka, architektura czy budownictwo.

• przenikalność magnetyczna próżni wynosi 4 π * 10-7.
• Pi pojawia się w formułach na promień atomu, rozmiar elektronu
• jest czynnikiem w stałej kosmologicznej
• jest nierozłącznie związana z rachunkiem trygonometrycznym, a ten z kolei stosowany jest w elektronice, fizyce falowej, medycynie i astronomii

^Źródła:

^{„Najbardziej fascynująca liczba świata – Pi”, focus.pl} 

^{„Dziś dzień liczby Pi”, benchmark.pl}

^{„Dzień liczby PI. Czego jeszcze o niej nie wiecie, a co wiedzieć powinniście?”, gloswielkopolski.pl}

^{„W piątek liczba Pi obchodzi swoje święto”, naukawpolsce.pap.pl}

^{„Liczba Pi ujawniła się podczas obliczeń nad atomem wodoru”, ciekawe.org}

^{Liczba pi – Zmagania z ludolfiną, histmag.org}

Polska niepodległa 1918-202

23 września 1922 roku Sejm Rzeczpospolitej uchwalił ustawę o rozpoczęcia budowy portu morskiego w Gdyni. Gdy spojrzymy na zdjęcia tego portowego, wielkiego dziś miasta, pochodzące z początku XX wieku, możemy na nich zobaczyć skromną wieś, z kilkoma dużymi domami letnimi, w której nie ima nawet brukowanych dróg. Niektórzy historycy zauważają, że gdyby sejm nie przyjął ustawy o budowie portu, to Gdynia byłaby dziś po prostu nadmorskim ośrodkiem wypoczynkowym. Losy Gdyni diametralnie zmienił jednak  koniec I wojny światowej. Nadmorskie miasto sąsiadujące z Gdańskiem stało się wówczas jedną z najistotniejszych inicjatyw społecznych i ekonomicznych II RP.

Gdyński krajobraz z początku XX wieku to nie tylko wille wypoczynkowe, lecz też chaty rybackie oraz gospodarstwa rolne. O Gdyni tak mówiła Marcelina Kulikowska „Domy są przeważnie parterowe, murowane i lepione, dachówką lub strzechą kryte. Na ulicy widać rybaczki dźwigające na plecach wielkie, z łozy plecione kosze. […] Kilka kobiet niesie powiązane pęki fląder w rękach”. Na początku roku 1920 Polska, dzięki postanowieniom traktatu podpisanego w Wersalu, uzyskała wcześniej utracony dostęp do Morza Bałtyckiego. 140-kilometrowa linia brzegowa była w głównej mierze miejscami bez infrastruktury oraz przemysłu. Gdańsk, który w tamtym okresie nie był w granicach odrodzonego państwa polskiego, był kompletnym miastem portowym. Portu zaś Rzeczpospolita bardzo potrzebowała.

Fot. Budowa Gdyni, 1925, NAC

Tadeusz Wenda, doświadczony inżynier przybył na Pomorze z misją wytyczenia miejsca, w którym powstanie nowoczesny port wojenny, padło na wieś o nazwie Gdynia. Następnie władze przeprowadziły w Gdyni spis ludności, według niego Gdynię w 1921 roku zamieszkiwało 1268 osób. Po pięciu latach, gdy Gdynia uzyskała już prawa miejskie, mieszkańców było około 12 tysięcy, natomiast tuż przed wybuchem II wojny światowej w Gdyni żyło 127 tysięcy ludzi.

Fot. Tadeusz Wenda, NAC

W 1923 prezydent Wojciechowski oficjalnie otworzył port, kilka miesięcy później do portu przybił pierwszy statek, „Kentucky”, pływający pod francuską banderą.

Do 1926 roku eksport dóbr przez Gdynię wynosił 404 tysiące ton, zaś w 1938 roku było to 7414 tysięcy ton. Było to blisko 50% polskiego handlu zagranicznego. W wyniku II wojny światowej miasto nie ucierpiało aż tak bardzo, jak Gdańsk, lecz zniszczeniu uległy gdyński port oraz stocznia. Najmocniej jednak ucierpieli gdynianie, których wywożono do obozów koncentracyjnych lub przesiedlano, oczywiście wielu również zginęło na froncie. Po „wyzwoleniu” miasta w 1945 roku do Gdyni wracali ludzie, poszukiwali miejsc, aby zacząć swoje życie od nowa. Nie tylko mieszkańcy postanowili jednak „obrać kurs” na Gdynię, w ich ślady poszli warszawiacy, wilnianie, lwowianie oraz poznaniacy. Po wojnie port gdyński stał się największą bazą remontową polskiej floty morskiej. W 1951 roku zwodowano w porcie pierwszy statek o nazwie „Melitopol”.

Fot. Gdynia, 1935, NAC

Grudzień 1970 roku, czas, w którym stoczniowcy portu gdyńskiego oraz gdańskiego zbuntowali się przeciw władzy ludowej, marionetki ZSRR. To wydarzenie do dziś pozostaje jako jedno z najtragiczniejszych, w konsekwencji zginęło 45 osób, a 1165 odniosło obrażenia. Były też radosne dni buntu i nadziei w sierpniu 1980 roku, kiedy rodziła się Solidarność. W obecnie Gdyni znajduje się drugi pod względem przeładunków port morski w Polsce. Specjalizacją portu są przeładunki kontenerowe. Uchodzi on wśród specjalistów za najbardziej wszechstronny z portów na polskim wybrzeżu. Jest również głównym portem pasażerskim Trójmiasta.

Część z nich swój początek miała bowiem w środowiskach robotniczych. Udziałem powojennego pokolenia był dramat krwawych wydarzeń Grudnia 1970 roku, kiedy to gdyńscy stoczniowcy, tak jak stoczniowcy Gdańska, zbuntowali się w imieniu całego narodu przeciw władzy ludowej. Było to najtragiczniejsze wydarzenie w czasie pacyfikacji robotniczych protestów na Wybrzeżu dokonanej przez władze komunistyczne. W jej wyniku zginęło 45 osób, a 1165 odniosło rany. Gdynia ich pamięta. Są w Gdyni dwa poświęcone ofiarom Grudnia ’70 monumenty. Były też radosne dni buntu i nadziei w sierpniu 1980 roku, kiedy rodziła się Solidarność.

Dowiedz się więcej

Ignacy Mościcki – jak król azotu został prezydentem

Sport po odzyskaniu niepodległości

Źródła

https://www.gdynia.pl/o-gdyni/historia,3571/na-poczatku-bylo-marzenie-br-historia-gdyni-w-pigulce,365280

https://niepodlegla.gov.pl/o-niepodleglej/gdynia-perla-ii-rzeczpospolitej-historia-miedzywojennego-portu/

https://ftp.port.gdynia.pl/pl/o-porcie/historia-portu?showall=1